Na de afschaffing van de slavernij in Suriname ontstond de facto een nieuwe groep staatsburgers in het Koninkrijk der Nederlanden: zoals een VVD volksvertegenwoordiger in de Tweede Kamer het in 1863 onderstreepte: ‘zwarte Nederlanders’.

De eerste Surinaamse immigranten trokken naar Nederland voor studie of werk. Sommigen kwamen hier om van hun pensioen te genieten na een werkzaam leven in Suriname. Deze vroege Surinaamse migranten waren meestal welopgevoede studenten of hoogopgeleiden uit de betere klasse, die hier prestigieuze beroepen uitoefenden als arts, psychiater, tandarts of gemeentefunctionaris. Voor zover ze nog studeerden, werden hun opleiding en verblijf betaald door hun ouders in Suriname.

Op 18 januari 1919 richtten enkelen van hen in Amsterdam de ‘Bond van Surinamers in Nederland’ op.

In 1924 zou de naam statutair wijzigen in ‘Vereeniging Suriname’ en na een fusie met ‘Vereeniging Nieuw Suriname’ tenslotte in 1948 ‘Vereniging Ons Suriname’ heten.

Frits Blijd (in het midden) ook bekend als Beca voorzitter van Vereniging Nieuw Suriname; derde van rechts is Hugo Kooks

Het oprichtingsstatuut vermeldt:

‘De Vereniging stelt zich ten doel de bevordering van de geestelijke en stoffelijke belangen van Suriname, alsmede die der Surinamers in het algemeen en die harer leden in het bijzonder’.

Verspreiding van kennis van Suriname, de inwoners, de cultuur en van sociale en economische toestanden was de belangrijkste drijfveer. Lezingen, voordrachten en tentoonstellingen zouden dit moeten realiseren. Ter ondersteuning van deze activiteiten wilde men een bibliotheek en/of informatiebureau oprichten en geschriften uitgeven. Een ander streven was om middels propaganda, al dan niet in samenwerking met andere betrokken verenigingen, de belangen van Suriname en Surinamers te behartigen. Opgericht door intellectuelen, arbeiders en studenten kende de vereniging een breed publiek, een brede doelgroep en een brede politieke oriëntatie.

Na de oorlog was het ontwakend nationalisme in voormalige  Engelse en Franse koloniën en de Indonesische vrijheidsstrijd een prikkel voor het opvijzelen van de eigen identiteit. Uit het groeiend gevoel voor eigenwaarde, zelfrespect en zelfvertrouwen ontstond in de schoot van Ons Suriname een culturele beweging van jonge intellectuelen en studenten in Amsterdam. In de loop van de jaren ’50 – 60′ vindt er een natuurlijke fusie plaats tussen Ons Suriname en de culturele beweging Wie Eegie Sanie die in juli 1951 in Amsterdam is opgericht. Bekende representanten van die beweging zijn Eddy Bruma, Eugene Gessel, Jules Sedney, Coen Ooft, Hein Eersel, Eugene Waaldijk, Henny de Ziel, Maurits Ramlakhan, Pieter Polanen, Hugo Kooks, Frits Moll, Hugo Olijfveld, Willy Sarucco, Jo Rens en vele anderen.

De missie van Ons Suriname is in de afgelopen 90 jaar enige malen veranderd. In het begin (1920 – 1940) lag het accent op ontmoeting en uitwisseling. In de jaren ’50, toen Ons Suriname en Wie Eegie Sanie fuseerden, op politiek activisme en Surinaams nationalisme.

Onderstaand volgt een video interview met Hein Eersel, oprichter en ede man van Wie Eegie Sanie in de jaren vijftig in Amsterdam. Met zeer veel dank aan Jules Rijssen, die Hein Eersel in 2016 interviewde in het kader van zijn studie over Papa Koenders, fervent activist voor en fel voorvechter van het Sranan en de Afro-Surinaamse cultuur.

Met de vestiging van grote groepen Surinamers in Nederland rondom de onafhankelijk van Suriname (De Bijlmer Express) in 1975 brak een periode van actievoeren voor welzijn en inburgering, vestiging en integratie aan. Tegelijkertijd werden groepen aan de basis gesteund voor een betere toekomst in Suriname.

Sinds de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 is er een grote groep Surinamers in Nederland geboren die op een wezenlijk andere manier tegen het geboorteland van hun (voor)ouders aankijken. Hoewel zij geboren en getogen zijn in Nederland en zichzelf als Nederlanders zien, verloochenen zij hun ‘roots’ niet. Deze nieuwe groep wil terecht inhoud geven aan haar verbondenheid met zowel Suriname als Nederland en wenst in het vraagstuk van de multi-culturele samenleving ook een rol te vervullen.

De Surinaamse gemeenschap in Nederland weerspiegelt als groep het krachtenveld van ‘global’ en ‘local’.

Hugo Kooks onthuld de naam Hugo Olijfveldhuis – 1999

Een heroriëntatie in de jaren 90 resulteerde in de conclusie dat de toenmalige basis van Ons Suriname te smal was om de groep van jongere Surinamers en de nieuwe generatie Surinaamse kosmopolieten te bedienen.

Ons Suriname bediende lange tijd voornamelijk eerste generatie Surinamers en een kleine groep betrokken Nederlanders.

Het resultaat van de heroriëntatie was dat Ons Suriname actief heeft moeten inspelen op de behoefte van de nieuwe groep zonder de oude groep uit het oog te verliezen. Met de activiteiten moest een verbinding worden gemaakt tussen het verleden en het heden.

Op basis van die gedachte werd besloten om wat toen nog georganiseerd werden als incidentele en geïsoleerde events, het programma samen te smeden tot een samenhangend geheel van activiteiten op het gebied van Surinaams/Caribische kunst, cultuur, literatuur, theater, film, muziek, beeldende kunst, lezingen en debatten. Kortom, aandacht voor cultuur en versterking van de identiteit, conservering van Surinaams culturele en historisch erfgoed, nieuwe samenwerkingsverbanden en interdisciplinaire benaderingen waardoor er nieuwe kunstvormen ontstaan zijn de ingrediënten voor deze hernieuwde visie.

Een belangrijke podiumfunctie werd mogelijk nadat in 1994 het pand aan de Zeeburgerdijk in Amsterdam kon worden aangekocht.

De Stichting Galerie Nola Hatterman werd opgericht in 1997 als plechtanker in Nederland voor jonge veelbelovende beeldend kunstenaars uit Suriname en het Caribisch Gebied.

Het Boekenfeest, (door fantasieloze journalisten in de pers aangeduid als het zwarte boekenbal) een ontmoeting van schrijvers, beeldend kunstenaars, dichters, filmers en het publiek in een festival-achtige ambiance tijdens de Nationale Boekenweek werd geïntroduceerd.

Talloze culturele manifestaties, literaire meetings, boekpresentaties, boekenbeurzen voor nieuwe en antiquarische Surinaamse boeken, lezingen, debatten, filmvertoningen, exposities, vrouwenmanifestaties werden georganiseerd in de afgelopen 25 jaar.

Artefacten werden verzameld en er werd een grote collectie Surinamica aangelegd.

Cultuur, erfgoed en debat.

De belangrijkste activiteiten van de vereniging nu hebben betrekking op taal en literatuur, film en beeldende kunst, muziek en theater, erfgoed en debat, tentoonstellingen.